Inmiddels zijn al weer 1½ week in Vietnam. 11 November zijn we met Vietnamairlines gevlogen van Beijing via Hanoi naar Ho Chi Minh City (de meeste mensen gebruiken nog steeds de oude naam Saigon). Van Saigon zijn we naar het bergachtige Da Lat gegaan waar we een ontbrekend stukje van onze 'zijde'routereis hebben gezien. We zijn in een zijdefabriekje geweest. Hier komen de zijdecoconnen binnen, deze worden gekookt en vervolgens wordt op een ingenieuze manier de zijdedraad van de cocon getrokken en op een spoel gewikkeld. Het lijkt een soort lopende band wanneer je de Vietnamese dames bezig ziet en er in een hoog tempo zijde gesponnen wordt. De oude wijze hebben we ook gezien, dan gaat het veel trager. Het machinaal weven is ook heel bijzonder om te zien. Een geponst draaiboek, lijkt heel sterk op een orgeldraaiboek, bepaalt steeds hoe de verschillende draden aangetrokken worden en tegelijkertijd schiet de spoel in hoog temp heen en weer. Van het hele zijdeproces hebben we nu alleen het kweken van de coconnen (nog) niet gezien.

We zitten nu Nha Trang, een badplaats aan de oostkust, met zijn prachtige stranden. Gezien de vele duikscholen lijkt het ook een goed duikgebied te zijn. Er is zelfs een National Geographic Diving School (voor wat het waard is). Het is hier behoorlijk toeristisch maar tegelijkertijd toch ook wel relaxed. We hebben een kamer met balkon op de 9^e verdieping met een prachtig uitzicht op de Zuid Chinese Zee. In Vietnam is het toeristenseizoen weer op gang gekomen en kom je dus veel 'witneuzen' tegen. Dat is een groot verschil met alle voorgaande landen waar we nauwelijks westerlingen tegenkwamen. In de hotels in West China was het meestal koud, geen verwarming. Soms waren we duidelijk de laatste gasten van het seizoen. Ook in Beijing was het 'vreemdelingen'seizoen duidelijk voorbij. De Verboden Stad, maar ook het Olympisch Stadion werden in groten getale bezocht door de eigen bevolking. Het was heel prettig en apart om daar tussen te lopen. Wij werden soms als een attractie gezien en moesten dan vaak met de eigen mensen op de foto. Vooral in China lopen de meeste mensen ook met een camera rond.

Deze natte badplaats (de regen komt te regelmatig met bakken uit de lucht) geeft ons de gelegenheid eindelijk ons China verhaal op papier te zetten. Het is heel lastig om daar een aardig leesbaar verhaal van te maken zonder dat het al te belerend (beroepsdeformatie?) overkomt. We gaan het toch proberen.

Laten we bij ons eerste stad beginnen: Kashgar. We kwamen daar terecht na de Kirgizische ontberingen. Een zeer belangrijke stad voor de Oeigoeren, een zeer grote islamitische minderheidsgroep. China kent 55 officieel erkende minderheidsgroeperingen die voornamelijk in het Noordwesten en Zuidwesten (Tibet) wonen. Samen bewonen ze ± 60 % van het Chinese grondgebied. De rechten van de minderheidsgroeperingen zijn in de grondwet vastgelegd, maar de economische en sociale positie is niet altijd gelijk aan die van de Han Chinezen. Minderheden mogen wel 2 of meer kinderen krijgen, de Han niet (deze regel wordt voor de Han weer aangetrokken). Minderheden wonen vaak in nogal afgelegen (grens)gebieden, die beduidend armer zijn dan de ontwikkelde strook waar vooral de Han leven. De overheid pompt veel geld in de minderheidsgebieden door bijvoorbeeld het aanleggen van (spoor)wegen en het toerisme te stimuleren. De minderheden klagen echter dat de meeste banen en toeristendollars naar de Han gaan en dat ze geen gelijke kansen hebben omdat toelatingsexamens voor universiteiten in het Chinees zijn. Elk jaar steeds komen er meer Han in de minderheidsgebieden wonen, al dan niet gestuurd door de overheid. Door chinaficering en door de komst van toeristen verarmt de cultuur, vinden sommigen. Anderen zijn blij met de toegenomen welvaart, vooruitgang en minder isolement.

Kashgar is een oude stad. Tijdens de bloeiperiode van de Zijderoute was het een belangrijke bevoorradingspost, handelspost en rustpunt voor de handelaren, boeddhistische pelgrims en ontdekkingsreizigers. Ten oosten van Kashgar ligt de immense desolate Taklamakanwoestijn waar een noordelijke en zuidelijke route langs liep.

De Oeigoeren zijn door hun uiterlijk en kleding meestal goed te onderscheiden van de Han. Velen hebben weinig Chinese trekken en hebben een gebruinde huid. De mannen dragen vaak een (lange) baard en bedekken hun hoofd met een vierkant kalotje, een schapenvachtmuts of een muts met een brede bontrand. De vrouwen dragen een hoofddoek, bovendien wordt er in zeer strenge gevallen nog een bruin gebreide pannenlap over het totale hoofd gedragen, een weinig appetijtelijk gezicht. De mensen zijn overigens heel aardig, jammer dan we met zo weinig mensen konden praten, vrijwel niemand spreekt Engels. De oude stad ademt nog een aparte, oosterse sfeer met veel handel op straat. Je ziet er nog veel ezelskarren en zelfs af en toe kamelen. Grote delen van de stad zijn echter sterk veranderd en zijn duidelijk modern Chinees geworden met veel grote gebouwen, waar we overigens voor het eerst sinds lange tijd echte koffie hebben gedronken. In Kashgar hebben we het enige standbeeld van Mao gezien.

De zondagsmarkt schijnt een van de grootste van Azie te zijn. Je komt er van alles tegen, o.a. ook standwerkers die, voorzien van headset en versterker, een onduidelijk product aan de man proberen te brengen. Het barst er uiteraard van de eetstalletjes met soms zeer merkwaardige gerechten. Mensen laten zich vaak vervoeren met ezeltaxi's of gemotoriseerde bakfietskarren. Buiten de stad is ook nog een zeer uitgebreide beestenmarkt (zijn we niet geweest) met dit keer echte kamelen met twee bulten; in Ashgabat (Turkmenistan) waren er alleen eenbultigen.

In Kashgar hebben we voor het eerst kennisgemaakt met het Chinese verkeer. Het oogt zeer chaotisch, men gebruikt alle ruimte die er is: twee rijbanen worden dan al snel drie rijbanen. Iedereen neemt, al of niet terecht, zijn voorrang. De andere weggebruikers schikken zich daarnaar. Het invoegen gebeurt heel simpel: je draait, zonder te kijken, gewoon de weg op, de anderen zien je immers aankomen. Bij afslaand verkeer heeft/neemt de sterkste voorrang. Als voetganger oversteken is een vak apart. Je ziet vaak van die achtervolgingen in films waarbij mensen, met gevaar voor eigen leven, een drukke weg moeten oversteken. Zo gaat dat ongeveer in China, maar ook veel andere landen waar we tot nu toe geweest zijn. Een zebrapad is slechts een aanduiding dat je daar ook kunt oversteken. Je ziet in China steeds meer brommers en brommertjes, in plaats van fietsen. In alle plaatsen hebben we overwegend elektrische brommers gezien. Voor ± 165 Euro zijn die in de simpelste uitvoering al te koop.

Na Kashgar zijn we naar Turpan gereisd waar we al iets over geschreven hebben in een vorig verhaal.

Vervolgens naar Dunhuang vanwaar we een excursie hebben gemaakt naar de Mogaogrotten, een van de culturele hoogtepunten van heel China. Er zijn daar 758 grotten ontdekt waar boeddhistische monniken vanaf het jaar 366 in diepe zandstenen kliffen grotten zijn gaan uithakken en binnenin beschilderen met allerlei boeddhistische voorstellingen. Na de 14^e eeuw raakten de grotten in verval en in vergetelheid totdat ze begin 20^e eeuw herontdekt werden door Europeanen Een Duitser heeft een aantal fresco's uitgehakt en naar Berlijn gebracht. Momenteel zijn 40 grotten open. Bezoek is alleen mogelijk in groepsverband onder begeleiding van een gids. Wij hebben er 12 mogen bekijken. Fantastisch, zeer indrukwekkend, iets om nooit te vergeten, jammer dat er, begrijpelijk, geen foto's gemaakt mochten worden. De kleuren zijn nog zeer goed.De grote Boeddha's van stro en gips zijn nog in goede staat. Geruchten gaan dat ze eerdaags gesloten gaan worden om verdere aantasting door toeristenbezoek te voorkomen. Zij zijn dan alleen nog open voor wetenschappelijk onderzoek.

Tot zover het eerste Chinadeel. Een volgende keer willen we iets kwijt over Xi'an en uiteraard Beijing.

Gegroet vanuit een zeiknat Vietnam!! Marian & Piet